Nieodłącznymi elementami współczesnego świata stały się hałas, stres, pośpiech, poruszenie i niepokój. Wzrasta tempo codziennego życia. Wobec takich bodźców często trudno nam zachować opanowanie i pogodę ducha. Co gorsza, pozwalamy, by nasze dzieci wpadały w taki sam męczący rytm, który nie wpływa dobrze na kontakty między ludźmi. W tej sytuacji, jeżeli pragniemy zachować własną równowagę i równowagę dzieci, powinniśmy umiejętnie wykorzystać wszelkie chwile spokoju i odprężenia.
Pomaga w tym umiejętnie prowadzony relaks – świadome działania na pograniczu ćwiczeń fizycznych i umysłowych, pozwalające na pełne poznanie własnego ciała i jego możliwości oraz na uświadomienie sobie znaczenia naszej woli.
W wieku od 2 do 6 lat, dzięki własnej aktywności, dziecko stopniowo poznaje fizyczne możliwości swego ciała, uczy się panowania nad nim oraz umiejętności opisania go. Z umiejętności swych korzysta zgodnie z wymaganiami otoczenia, zarówno w domu, jak i w przedszkolu.
Krok po kroku uświadamia sobie władzę, jaką posiada nad samym sobą, która pozwala wykonywać i kontrolować własne czyny i gesty. Dzięki temu dziecko lepiej panuje nad swymi popędami, potrafi zahamować nierozważne ruchy – co w oczywisty sposób ułatwia wysłuchanie innych osób, pomaga w koncentracji uwagi i skupieniu się na wykonywanych czynnościach.
Podczas różnych ćwiczeń powinniśmy zwracać uwagę na : odpowiednie słownictwo, umiejętność dokładnego nazwania części ciała, pokazania ich u siebie i u innych, na fotografii lub w lustrze.
Dziecko nie potrafi samodzielnie podjąć takich ćwiczeń – potrzebuje osoby dorosłej, która wesprze go czynem lub dodatkowymi uwagami. Taką osobą może być matka, ojciec, starsze rodzeństwo, nauczyciel w przedszkolu lub pielęgniarka.
W przypadku małych dzieci wskazane jest wzięcie ich na kolana i bezpośrednia pomoc przy wykonywaniu wymaganych gestów i ruchów. Ważną rolę pełni głos i światło : kiedy dziecko ma przymknięte oczy albo znajduje się w półmroku, opowiadanie lub wspólna recytacja pozwala podtrzymać wątek, odnaleźć zagubioną myśl lub stworzyć nową na podstawie własnych wspomnień.
Jeśli chcemy z korzyścią dla dziecka i dla nas samych pomóc naszym pociechom w relaksie i odprężeniu, musimy wpierw sami nauczyć się przeżywać duchem i ciałem to, co staramy się im przekazać, by móc następnie przeżyć to wspólnie z nimi.
W ćwiczeniach relaksacyjnych powinniśmy celowo używać spowolnionych ruchów i gestów : kołysania, głaskania, drapania. Są to spontaniczne, czy nawet nieświadome odruchy wykonywane każdego dnia przez dzieci i dorosłych, pomagające w ugaszaniu bólu, odpędzeniu zmartwień, zwiększeniu pewności siebie. Te ruchy i gesty dzięki swej „łagodności” i zwolnionemu tempu sprawiają przyjemność i odprężają. Do ćwiczeń używamy prostych materiałów. Często są to zabawki : piłka, serso, skakanka lub inne przedmioty : wstążka, chusteczka, kartka papieru. Mogą to być również znalezione „skarby”: kamyk, szyszka, liść, źdźbło trawy.
Gdy tyko to możliwe, powinniśmy ćwiczyć smak, węch słuch – zmysły, o których często zapominamy i które nie są w pełni wykorzystane w naszym ruchliwym trybie życia. Zmysł wzroku pomaga dziecku w przyswojeniu gestów, ruchów, czynności i w tworzeniu własnego wyobrażenia o otaczającym świecie.
Poniżej przedstawiam przykładowe zabawy – ćwiczenia, które możecie państwo przeprowadzić ze swoimi dziećmi.
I. Jesienne liście
KORZYSCI : Jesienne spacery po lesie znakomicie pomagają odprężyć i uspokoić dzieci, są również ważne dla dotlenienia całego organizmu. Zaproponowane ćwiczenia dotyku staną się cenną zachętą do takich spacerów.
Materiały : Opadłe liście i wszystko, co jest związane z lasem i przyrodą.
Przebieg ćwiczeń : Podczas spaceru po parku czy lesie dziecko poznaje otoczenie na różne sposoby, zależnie od dostrzeganych elementów natury.
Należy zwrócić uwagę dziecka na :
- ruch liści na wietrze : ich powolne opadanie i wirowanie w powietrzu, unoszenie się z ziemi przy gwałtowniejszych podmuchach ;
- kolory otaczającej nas natury : liści drzew, nieba, ziemi. Istotne jest nazwanie i rozpoznanie tych kolorów.
Trzeba skłonić dziecko do wsłuchania się w leśne odgłosy :
- szum wiatru;
- szelest suchych liści pod stopami;
- dźwięk gniecionego w dłoni uschniętego listka;
- śpiew ptaków;
- hałasy dochodzące spoza lasu (warkot samochodów i przelatujących samolotów).
Dziecko powinno dotknąć :
- opadłych liści : zarówno tych suchych, które rozsypują się w dłoni, jak i tych „żywych”, miękkich w dotyku, na których dobrze widać żyłki;
- miękkiego i często wilgotnego o tej porze roku mchu;
- pni drzew : gładkiej białej kory brzozy, rzeźbionej kory dębu i chropowatej sosny.
Dziecko powinno poznać zapach :
- liści, mchu, grzybów, kory.
II. Kasztany
Korzyści : Dzieci spontanicznie chwytają dłońmi wszelkie przedmioty, jednak najmłodsze z nich maja niekiedy problemy z ich puszczeniem. Dziecko koncentruje się na doznaniach dotykowych, znajduje radość w chwytaniu i puszczaniu przedmiotów.
Materiały : Dwa pudełka (np. do butów) zawierające dziesięć kasztanów.
Przebieg ćwiczeń : Dziecko bierze całą dłonią kasztan z pudełka, ściska go z całej siły i szybko wrzuca do drugiego pudełka. Dorosły może dostarczyć dziecku motywacji do ćwiczenia mówiąc, że kasztany chcą zmienić swój „domek”.
- Czynności należy powtórzyć, używając drugiej dłoni.
- W obydwie dłonie dziecko bierze kasztany z każdego pudełka, ściska je i przed upuszczeniem krzyżuje ręce tak, żeby obydwa kasztany zmieniły swoje pudełko.
III. Piórka na nitce
Korzyści : Opanowanie technik relaksu zaczyna się od poznania i zapanowania nad własnym oddechem. Ta prosta zabawa uświadomi dziecku, czym jest oddech. Pomoże również w kształceniu wzroku, dzięki koncentracji na ruchu obserwowanych przedmiotów.
Materiały : Zabawka przygotowana z patyka lub ołówka, nitki i dwóch lub trzech piórek.
Przebieg ćwiczeń : Dorosły trzyma zabawkę w odległości około 10 cm. Od twarzy dziecka na wysokości jego ust i prosi dziecko, by wydychając powietrze poruszyło zawieszone piórka Ćwicząc z najmłodszymi, dorosły musi początkowo sam dmuchnąć, by wprawić piórka w ruch.
- Gdy dziecko dmuchnie, piórka poruszają się. Dziecko obserwuje ruch piórek aż do ich zatrzymania i ponownie dmucha. Ćwiczenie należy powtórzyć pięć lub sześć razy.
- Za namową dorosłego dziecko po serii krótkich, mocnych wydechów wykonuje kilka wydechów powolnych i pełnych. Kiedy dorosły dmucha w stronę zabawki, piórka głaszczą dziecko po twarzy.
Opracowała: mgr Lidia Sławik